17e eeuw
Ds. Adam Lindenhovius was de vierde predikant sinds de invoering van de reformatie in Avereest en was aan de Hervormde Gemeente aldaar verbonden van 1630 t/m 1664. Adam Lindenhovius (geb. Haaksbergen 1605) was de oudste zoon van ds. G. Lindenhovius. Vader Gerhardus Lindenhovius (geb.ca.1575) was predikant in Haaksbergen, vervolgens in Deventer en tenslotte in Raalte. Adam Lindenbovius studeerde in Groningen theologie, deed in 1626 zijn kandidaatsexamen voor de classis Deventer en werd gezonden naar de stiftskerk te Weerselo. En aldus werd Weerselo voor de jonge dominee Adam Lindenhovius zijn eerste predikantsplaats. In Weerselo was men nog maar kort overgegaan tot de reformatie. Dat gaf al snel problemen met zijn voorganger, pastoor De Borch. Deze was niet tot de reformatie overgegaan en weigerde ook de pastorie (de weme) te Weerselo te ontruimen. Dit nu, terwijl Adam Lindenhovius eigenlijk juist orde op zaken moest stellen. De jonge predikant kreeg nauwelijks kans om de nieuw te vormen Gereformeerde (Hervormde) Gemeente in Weerselo te stichten, dan wel uit te breiden.
De kerk van het stift Weerselo. Deze kerk was de eerste standplaats van ds. Adam
Lindenhovius. (Aquarel van A. Schouman – 1769).
Na ruim een jaar, reeds in het voorjaar van 1628, heeft hij Weerselo weer verlaten om uit te zien naar een andere gemeente. Gedurende twee jaren heeft hij ten behoeve van de classis Deventer waargenomen voor zieke of afwezige predikanten. In 1630 heeft Lindenhovius een beroep naar Avereest (Oud-Avereest) aangenomen, hoewel Avereest buiten het gebied van de classis Deventer was gelegen.
Predikant te Avereest
In Avereest had Adam Lindenhovius een uitgestrekte kerkelijke Gemeente te bedienen. Zoals gebruikelijk kwam de predikant te wonen in de Weme. Adam Lindenhovius is omstreeks 1630 getrouwd met Anna Kemenerus, een dochter van Fredericus Kemenerus, die predikant was in ondermeer Borne en Enschede. Beide vaders, van Adam en Anna, waren dus predikant. Adam en Anna kregen zes kinderen. De twee zonen, Fredericus en Gerhardus, hebben belden ook weer theologie gestudeerd. De vier dochters zijn alle vier getrouwd en vertrokken naar Amsterdam, waar zij later ook zijn overleden en begraven. Met de komst van Adam Lindenhovius naar Avereest in het jaar 1630, werd besloten dat, met het oog op de godsdienstplichten van de soldaten, de kerk van Avereest niet alleen zou dienen voor omwonenden van Avereest, maar tevens voor de in het garnizoen Ommerschans gelegerde manschappen. De taak voor ds. Adam Lindenhovius werd hiermee nogal verzwaard. Toch heeft hij tot zijn dood toe deze combinatie van taken uitgeoefend.
Lindenhovius, een predikantendynastie
Ds. Adam Lindenhovius behoorde tot een predikantenfamille. Zo waren zowel zijn vader als zijn schoonvader predikant en ook zijn beide zonen zijn predikant geworden. Opmerkelijk in die jaren was, dat 1/3 van de predikantszonen in de voetsporen trad van hun vader. De jongens van dominee Lindenhovius vielen hier dus ook onder. Twee kleinzoons van Adam Lindenhovivis zijn eveneens predikant geworden. Al met al zijn er dus vier generaties Lindenhovius predikant geweest.
In Avereest zijn opeenvolgend drie predikanten Lindenhovius geweest van het jaar 1630 tot 1733, dus meer dan 100 jaar aaneengesloten. We kunnen gerust spreken van een “predikantendynastie Lindenhovius” in Avereest.
– A. Lindenhovius, predikant te Avereest, 1630 – 1664 (overleden)
– G. Lindenhovius Azn., predikant te Avereest – 1665 – 1718 (emeritaat)
– D. Lindenhovius G. zn, predikant te Avereest – 1718 – 1733 (overleden)
Ds. Gerhardus Lindenhovius heeft in Avereest moeilijke momenten gehad, hoewel Ommerschans van 1664 t/m 1684 zelf een predikant had. Gedurende die twintig jaren was daar ds. H. ter Matthé (Hermannes ter Mate) werkzaam. Na 1684 kwam deze in Rouveen te werken. Vanaf 1684 kreeg Lindenhovius ook de Ommerschans onder zijn hoede. Pas vanaf het jaar 1832 had Ommerschans weer een eigen predikant.
Het kerkje van Oud-Avereest omstreeks 1800.
Rampjaar
Het jaar 1672 staat bekend als het rampjaar in de geschiedenis. Frankrijk viel Nederland vanuit het zuiden binnen en “Bommen Berend”, bisschop van Keulen en Munster, viel oost-Nederland binnen met zijn leger. Hij wilde heel oost- en noord Nederland veroveren en dat lukte hem ook nog bijna. Pas bij de stad Groningen werd zijn opmars op 28 augustus 1672 tot staan gebracht. Nog altijd viert men in Groningen het Gronings ontzet op 28 augustus. Dat het een rampjaar was bleek wel uit de woorden: “De regering was radeloos, het volk redeloos en het land reddeloos.” Ook de kerk van Avereest heeft het toen moeten ontgelden. Ds. Gerhardus Lindenhovius meldde in 1672 aan Gedeputeerde Staten van Overijssel de schade welke, hij had geleden door de invallen van het bisschoppelijk leger. De kerk in Avereest was geheel leeggeplunderd, banken en preekstoel waren kapotgehakt en weggevoerd, zodat het bedehuis totaal onbruikbaar was geworden. De commandant van de Ommerschans had zich met zijn soldaten aan de pastorie vergrepen en alles wat maar enigszins kon worden gebruikt, was er uit gehaald, zodat de predikant “…geen verblijf-, woon- noch predickplaats meer hadde, tot merckelijck nadeel niet alleen van hem en de zijnen doch tevens van de goede ingesetenen aldaei; die nu gants sonder Godisdienst solden moeten leven.”
Met behulp van Gedeputeerde Staten is de kerk weer in bruikbare staat gebracht. Overigens werd ook de molen op Den Kaat het slachtoffer van de roof- en vernielzucht van de Munsterse troepen. (zie J. Drent-, Bijdrage tot de geschiedenis van de Gemeente Avereest. blz. 32). Een andere mogelijkheid is dat de molen het slachtoffer is geworden van de Staatse troepen (zie W. ten Kate, HVA 1993/3 blz. 3).
Familieverhanden predikanten Lindenhovius
I. Gerhardus Lindenhovius, geb. ca.1575, overl. Raalte 1645. Predikant
Haaksbergen ca.1601 – 1605; Deventer 1605 – 1609; Raalte
1609 – 1644; emeritaat.
II. Adam.Lindenhovius Gzn., geb. Haaksbergen 1605, overl. Avereest 1664;
studeerde te Groningen; predikant Weerselo 1626 – 1628;
Avereest 1630 1664; tevens Ommerschans 1630 – 1664.
IIIa. Fredericus Lindenhovius Azn., geb. Averéest 1630, overl. Den Ham 1703;
studeerde te Groningen; predikant Den Ham 1656 – 1703.
Was keurnoot in het Schoutambt Ommen – Den Ham.
IIIb. Gerhardus Lindenhovius Azn., geb. Avereest 1645, overl. Avereest 1729;
studeerde te Deventer. Predikant Avereest 1665 – 1718;
tevens Ommerschans 1684 – 1718; emeritaat.
IVa. Johannes Frederlkus Lindenhovius Fzn. (waarsch.);
overl. Zwartsluis 1727; proponent (kandidaat-predikant, nog geen eigen
standplaats) te Zwartsluis, aldaar beroepen; predikant
Zwartsluis 1718 – 1727.
IVb. D. Lindenhovius, Gzn., geb. Avereest, overl. Avereest 1733;
adjunct-proponent/proponent Avereest; predikant Avereest 1718 – 1733;
tevens Ommerschans 1718 – 1733.
Tenslotte
De naam Lindenhovius is vooral verbonden met activiteiten in de landbouwsector. De familie Lindenhovius stamt uit een oud Overijssels geslacht en heeft ook een famillewapen. Bijzonder is, dat deze familie meer dan een eeuw predikanten heeft voortgebracht, die verbonden waren aan de kerk van Avereest.
HenkJan Krikke
Bronnen / literatuur
– J. Drent; Bijdrage tot de geschiedenis van de Gemeente Avereest.
Dedemsvaart 1978.
– P.H.A.M, Abels; De broederen van Twenthe.
Een studie van de eerste Twentse dominee’s. 984.
– Anderhalve eeuw gereformeerden in stad en land; dl.Overijssel. Kampen 1985.
– Threant; uitg. Ned. Genealogische Vereniging, afd.Drenthe. 2e jrgng. nr. 3. 1991.
– J.N. Hinke; Het stift te Weerselo. Bulletin van de Stichting Drents-Overijsselse
kerken, nr. 21. Delden 1999.
– Lijst van Nederlandse Predikanten vanaf de Reformatie. (in RAO).