Kerkramen in kleur in de St.Vituskerk
De Dedemsvaartse St.Vituskerk heeft vier prachtige gebrandschilderde ramen. Alle vier ramen hebben religieuze voorstellingen en zijn ontworpen door de glazeniers familie Nicolas uit Roermond. De voorstellingen van de ramen zijn: de geboorte van Christus, de Heilige familie, de bergprediking (de bergrede) en de kruiziging. Het eerste raam is uit 1904, de andere drie zijn uit een latere tijd, ca.1930. Alle vier ramen zijn schenkingen.
Het oudste glas
Het oudste gebrandschilderde raam in de St. Vituskerk is honderd jaar oud en is geschonken door Martin (H.J.M.) Minke en Dora (Th.) Wolters ter gelegenheid van hun 50‑jarig huwelijk op 8 november 1904. De nieuwe St. Vituskerk te Dedemsvaart is ontworpen door architect Alfred Tepe en was tientallen jaren eerder gereed gekomen, n.l. in 1875. De heer Martin Minke zat destijds zelf ook in de bouwcommissie van de kerk.
Martin Minke was als kind met zijn ouders meegekomen om te werken in de verveningen langs de Dedemsvaart. In het begin woonde zijn familie in een éénkamer woning. In 1854 is Martin Minke getrouwd met Dora Wolters, ze kregen het goed. Uit dankbaarheid voor hun gouden huwelijksjubileum in 1904 werd door hen een gebrandschilderd raam aan de kerk geschonken, vanzelfsprekend in overleg met pastoor Bodifé en het kerkbestuur. Er werd contact gezocht met de glazeniers F. Nicolas & zonen uit Roermond. De familie Nicolas was al vele jaren bekend met het vervaardigen van gebrandschilderde ramen, vooral kerkramen. Het onderwerp voor het eerste gebrandschilderde kerkraam van de Dedemsvaartse St.Vituskerk werd gevonden in Lucas 2, ‘de geboorte van Christus’. Het kerkraam mag gezien worden. Het is een mooi raam en een sieraad voor het kerkgebouw.
Glazeniers Nicolas
De Roermondse glazeniers familie Nicolas kent thans reeds vijf generaties. Voor het ‘glas’ in de St.Vituskerk in Dedemsvaart werd in 1904 een beroep gedaan op de firma Frans Nicolas (de 1ste generatie) en zonen. Twee zonen, Charles en Francois, zijn ook glazenier geworden. Landelijk beroemd werd zijn kleinzoon Joep Nicolas (1897‑1972), eveneens glazenier. Van hem kan men in heel Nederland gebrandschilderde ramen aantreffen. Joep was een zoon van Charles Nicolas. Als kind heeft Joep Nicolas ongetwijfeld meegekeken bij het vervaardigen van de gekleurde gebrandschilderde ramen. Hij heeft later zeer waarschijnlijk zelfs meegewerkt aan de latere drie gebrandschilderde ramen (1928/1930) van de St. Vituskerk.
Conclusie
Het oudste gebrandschilderde glas‑in‑lood‑raam in Avereest bevindt zich in de St.Vituskerk te Dedemsvaart. Overigens is de stijl van dit honderd jaar oude raam neogotisch.
Mede door de vier bijzonder mooie gebrandschilderde Nicolas‑ramen verdient de Dedemsvaartse St.Vituskerk een plaats op de monumentenlijst, evenals het historisch unieke Maarschalkerweerdorgel uit 1881 in de St. Vituskerk (zie daarvoor HVA 2000 nr 4).
Tenslotte
Het door de glazenier C.E.Graswinckel vervaardigde fraaie gebrandschilderde raam, met “Willem Jan baron van Dedem”, afkomstig uit het voormalige Gemeentehuis van Avereest is thans te bewonderen in de turfschuur en is in 1959 door de familie Van Dedem geschonken bij het 150‑jarig bestaan van het kanaal de Dedemsvaart.
Henk Jan Krikke
Bronnen
‑ E.C.T.M.Minke, De voordeur door naar het verleden. Drunen 1993. blz.15, 71‑72.
‑ L.Thien, o.carm., Geschiedenis van de Sint Vitusparochie te Dedemsvaart, gemeente Avereest. Dedemsvaart 1970. blz.31.
‑ Kijk op Overijssel. Uitg. Agon/Elsevier Amsterdam 1976. foto nr. 180.
‑ Beschrijving Nicolas‑ramen in de Sint Pancratius Basiliek. Tubbergen z.j. (2003).
‑ HVA‑excursie kerken in Avereest dd. 24 aug.2002, met dank aan Ria Rijnhart‑Froeling.
Bijlage
Nicolas‑ramen in Twente.
In Twente zijn ramen van het atelier Nicolas o.a. te vinden in Tubbergen in de St.Pancratius Basiliek (alle ramen) en in Hengelo de St.Lambertus‑basiliek (Mariakapel en Heilige familiekapel). De R.K. St.Blasiuskerk in Delden heeft in de zijbeuken gebrandschilderde ramen en deze komen uit de voormalige bisschoppelijke R.K. St.Martinuskerk te Groningen. Deze kerk stond tegenover het Academiegebouw en heeft moeten wijken voor de bouw van de U.B. (Universiteits Bibliotheek).
Literatuur: ‑ Jaarboek Twente 1977.
‑ St. Lambertusbasiliek Hengelo, rondleiding door geschiedenis,
geloof en gebouw. Stichting Drents‑Overijsselse kerken.
Delden 2002.
– R.K. Blasiuskerk te Delden; brochure. Delden 1998.