Meer dan 20 jaar heeft er in Dedemsvaart een puddingfabriek bestaan. Omstreeks 1930 startte de heer Jan Harm Brink een puddingfabriek aan de Moerheimstraat. Hij was afkomstig uit Lutten. Met zijn zwager Berend van Spijker is hij begonnen met de puddingfabricage. Hiervoor huurde hij een gedeelte van de bovenverdieping van het grote pand van de heer J. Leyds, nu Wasserij Metselaar.
Op een deel van de bovenverdieping van dit pand (de drie ramen rechts) was de puddingfabriek gevestigd.
Het bedrijf
Het puddingbedrijf was bedoeld als fabricage en groothandel. Er staat vermeld fabricage en groothandel van de fijnere meelproducten en aanverwante artikelen in de ruimste zin. De grondstoffen werden geleverd door de aardappelmeelfabriek ôOnder Onsö in De Krim. De heer Van Spijker had bij puddingfabriek als taak voor het maken van de verschillende soorten pudding het mengen van de aardappelmeel met de verschillende aroma’s en (onschadelijke) kleurstoffen, zoals vanille, frambozen, citroen e.d. Als het mengen goed was verlopen werd de puddingpoeder in zakjes afgewogen van 200 gram, vervolgens dichtgevouwen en in kartonnen doosjes verpakt. Met het opschrift “WENA”. “WENA” stond voor “Wij Eten Niet Anders”.
Jan H. Brink
Wie was Jan Harm Brink. Hij was geboren in 1905 in Lutten (gemeente Ambt‑Hardenberg). Hij is getrouwd met Riek van Spijker en zij woonden eerst aan de Hoofdvaart zuidzijde. In het begin van de puddingonderneming ging alles heel bescheiden. Brink deed de boekhouding en ging per fiets langs de afnemers, de winkeliers en kruideniers in Overijssel en Drenthe, om pudding en de andere fijne meelproducten te verkopen. Ook zijn zwager Berend van Spijker bezocht kruideniers voor de verkoop van de producten. De jaren verstreken en de zaken gingen goed vooruit, intussen was er al personeel bijgekomen voor o.a. het afwegen en inpakken van de puddingpoeder. Brink was een veelzijdige en actieve man, hij was o.a. voorzitter van de Chr. Middenstandsvereniging. Het bestuur bestond uit Jan H. Brink, Klaas Steendam en bakker Alb. Strijker. In maart 1948 werden Brink en Strijker namens Chr. Middenstandsvereniging afgevaardigd naar de Dedemsvaartse Middenstands Centrale. Bij de Dedemsvaartse Nijverheids Tentoonstelling (Denijto) in juli 1949 was Brink voorzitter van de tentoonstellingscommissie, dit was een van de activiteitencommissies.
De oorlogsjaren
In de tweede wereldoorlog werden door de bezettende macht fietsen gevorderd van de Nederlandse burgers. Gelukkig konden Brink en Van Spijker vrijstelling krijgen voor het gebruik van hun fietsen. In 1942 werd hun verzoek om vrijstelling van de rijwielvordering ingewilligd. Voor Brink was de fiets ook noodzakelijk als Blokleider van de luchtbescherming. In 1942 waren de huizen van de joodse medeburgers leeg komen te staan. Het huis van de fam. F. Spier aan de Julianastraat 87 werd toegewezen aan de familie Jan Harm Brink (nu opticien Meilink). Hij had daar zijn kantoor, ook na de oorlog in de jaren 1946‑1949.
In de oorlogsjaren was er nog steeds voldoende aardappelmeel te krijgen bij “Onder Ons” en werd er zelfs personeel gevraagd bij “WENA”. Zo is mijn jongste broer Lenard ook enige maanden werkzaam geweest bij WENA omdat de Duitsers de Mulo aan de Moerheimstraat gevorderd hadden en hij daardoor niet naar school kon. In 1944‑1945 was er de hongerwinter en kwamen er veel mensen vanuit het westen van het land naar onze streek om eten te halen. De mensen die bij de puddingfabriek aanklopten voor eten, kregen allen een groot pak puddingpoeder mee naar huis.
“WENA” wordt een N.V.
In het jaar 1946 werd het bedrijf weer groter en besloot men tot oprichten van een Naamloze Vennootschap om zodoende meer bedrijfskapitaal te verkrijgen.
Uit de akte:
Op 13 april 1946 verschenen voor de heer D.G. Swanenburg de Veye, notaris te Avereest,
de heren:
1. Jan Harm Brink, koopman;
2. Berend Jan van Spijker, koopman;
3. Egbert Pepping, directeur Coöp. Stoomzuivelfabriek “Op Hoop van Zegen”;
4. Jan Doedens, directeur der Vereeniging tot Coöperatieve Aankoop van
Landbouwartikelen;
5. Jan Dunning, administrateur;
6. Gerrit Jan Brink, kantoorbediende;
7. Johannes Jan van Droffelaar, handelsvertegenwoordiger, wonende te Enschede;
allen, voor zover niet anders vermeld, wonende te Dedemsvaart.
Allen verklaarden te willen oprichten een Naamloze Vennootschap. Het doel was het voortzetten van de fabricage en groothandel van de fijnere meelproducten en aanverwante artikelen in de ruimste zin, tot nu toe gedreven door de comparanten Jan Harm Brink en Berend Jan van Spijker, onder de naam Handelsvennootschap “WENA” te Dedemsvaart.
Op 9 juli 1946 werd de N.V. Handelsonderneming Wena ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Zwolle. Het bedrijfskapitaal was in 1946 f 46.000,‑‑ De zaken gingen weer voorspoedig.
Beneluxreis
Jan Brink startte in 1948 een actie voor een Benelux‑reis voor kruideniers en afnemers van Wena‑producten. Hiervoor bleek veel belangstelling. De reisjes vonden plaats in augustus 1949 en moesten zelfs over 3 weken worden verdeeld. Natuurlijk moesten de winkeliers veel (heel veel) pudding afnemen om in aanmerking te komen voor die reis.
De krant van 20 aug. 1949 vermeldt:
Een reclame‑actie uitgaande van “WENA” hier ter plaatse gaf aan verschillende neringdoenden hier en elders uit de provincie de gelegenheid te profiteren van een 3‑daagse Benelux‑reis per touringcar Meinderink. Men bezocht onder deskundige leiding Zuid‑Limburg, België en Luxemburg. Een 100‑tal winkeliers kwam hiervoor in aanmerking, zodat men genoodzaakt was de tocht over 3 weken te verdelen. De laatste groep zal a.s. maandag de reis ondernemen. De deelnemers toonden zich buitengewoon enthousiast over de goede organisatie.
Enkele deelnemers aan de Beneluxreis. Uiterst rechts (nog net zichtbaar) de heer Jan H. Brink. De derde dame van links is mevr. Brink-van Spijker.
Het einde van “WENA”
De concurrentie was drukkend geworden door de grotere puddingfabrieken van elders die goedkoper konden leveren. De handel bij “WENA” liep daardoor sterk terug. Als gevolg van financiële zorgen moest het bedrijf in november 1949 sluiten. Een faillissement bleek onontkoombaar. Uiteindelijk werd de Handelsonderneming “WENA” in 1952 uitgeschreven uit het handelsregister.
Voor Brink kwam er een wending voor zijn toekomst. Hij werd propagandist bij de organisatie PIT (Protestants interkerkelijk thuisfront). Enorme bedragen werden voor het grootste deel bijeen gebracht door leden en donateurs.
Huis aan huis collectes waren bekend door de slogan “Met PIT op pad”.
Hij heeft zich hier volledig voor ingezet. Daarnaast organiseerde hij tevens dagreisjes.
Tenslotte
Zelf heb ik nog een aardige herinnering aan J.Brink. Bij het 25‑jarig huwelijksfeest van mijn ouders in mei 1946 was hij ceremoniemeester.
Bertha Huisman‑Meinders
Bronnen
Dank aan mevr. J. Brink‑Scholten, L.J. Meinders, K.H. Brinkman
Oudheidkamer Historische Vereniging Avereest
Peter Makaske; “De Nijlanto 1938” in HVA 1989 nr. 2, blz. 23-24.
Kamer van Koophandel, met dank aan H.D.J.Krikke
Dedemsvaartse Courant.