Reeds ver vóór het uitbreken van de tweede Wereldoorlog (1939 – 1945) was er een Openbare Bibliotheek in Dedemsvaart gevestigd.Deze bibliotheek stond onder toezicht van de gemeente Avereest en was destijds ondergebracht in één der lokalen van de Gemeentelijke M.U.L.O.- school (1911) aan de Julianastraat in Dedemsvaart. (Toen Kalkwijk geheten). Deze school werd in de zestiger jaren gesloopt en de ondergrond daarvan vormt nu een gedeelte van de Doe Land zaak van de ondernemer Gerrit Jan Timmerman. De bibliothecaris in die dagen was de Avereeester gemeente-ambtenaar Jan Gilles Leyds, bij de oudere Avereesters nog wel bekend. Per boek moest in die dagen een bedrag van 2 cent aan leesgeld worden betaald. Dit bedrag werd na enkele jaren verhoogd tot het kapitale bedrag van 5 cent per boek. Die Gemeentelijke M.U.L.O. school, had slechts vier lokalen. Toen het aantal M.U.L.O.-leerlingen jaarlijks groter werd moest de bibliotheek omzien naar een ander onderkomen en dit werd gevonden in het lokaal van de eerste klas van de Openbare Lagere School Wijk F, ook wel genoemd de Tramschool, vanwege het aanpalende tramstation van de Dedemsvaartsche Stoomtramweg Maatschappij.
O.L.S. Hoofvaart (Wijk F) omstreeks 1913. In één van de klaslokalen was de Gemeentelijk
Bibliotheek gevestigd.
(Even terzijde: de gemeente Avereest was tot 1947 ingedeeld in wijken. Wijk A begon bij Sluis 7, terwijl de laatste wijk, gemerkt K zich bevond in Oud-Avereest).
Naast de zo-even genoemde Gemeentelijke bibliotheek waren er nog enige bibliotheken in Dedemsvaart. De Nederlands Hervormde Jongelingsvereniging “Prediker 12 vers 1a” (En gedenk aan Uwen Schepper in de dagen Uwer jongelingschap) Oude Vertaling, opgericht in 1865, bezat een vrij groot aantal boeken, die aan de leden van deze vereniging en aan de leden van de Nederlands Hervormde Kerk werden uitgeleend. Deze bibliotheek bevatte (gezien het godsdienstige karakter van de vereniging) geen al te romantische, laat staan erotische lectuur. De predikanten, die voorzitter waren van die vereniging, hielden wel een oogje in het zeil. Ik spreek hier over de jaren ver vóór de Tweede Wereldoorlog, toen de waarden en normen geheel anders waren dan tegenwoordig.
De kantoorboekhandel/bibliotheek van Ko Tromp aan de Julianastraat, omstreeks 1949.
De eigenaar poseert voor zijn pand.
Ook was er nog de bibliotheek van J.J. (Ko) Tromp aan de Julianastraat in Dedemsvaart. Ko Tromp dreef een winkel in kantoorboeken en aanverwante artikelen. Een gedeelte van zijn zaak was als bibliotheek ingericht. Tromp bezat onder anderen veel boeken over het destijds zo populaire “Wilde Westen”. Menig scholier ging op zaterdag een “cowboytje” halen bij Ko. De zaak van Tromp bestaat ook al jaren niet meer en is momenteel onderdeel van het electro-technisch bedrijf van de firma H. Stegeman en Zonen.
In het begin van de vijftiger jaren kreeg de “Plattelands Bibliotheek voor Overijssel”, nu genoemd “Bibliotheekdienst voor West-Overijssel” voet aan de grond in Dedemsvaart. Men startte in het piepkleine winkeltje van de schoenmaker Kraal aan de Julianastraat westzijde. De bibliothecaresse in de begin periode was mevrouw Goudswaard, een zeer belezen dame, die erg gezien was in Dedemsvaart. Mevrouw Goudswaard troonde op een stoeltje achter de toonbank in het winkeltje en hield een met de hand geschreven kaartsysteem bij. Het winkeltje van schoenmaker Kraal was zo klein, dat er zich hooguit 5 à 6 personen vrijelijk konden bewegen. Het aantal lezers bedroeg in die dagen (begin jaren 50) voor zo ver ik heb kunnen nagaan 253. (Momenteel is het aantal lezers in Dedemsvaart gegroeid tot ruim 3700). Na enige jaren bleek het winkeltje van Kraal toch echt te klein te zijn en werd men in de gelegenheid gesteld het kapitale woon- en winkelhuis van de Gemeente Avereest aan de markt in Dedemsvaart voor meerdere jaren te huren. Dit markante gebouw had de gemeente Avereest destijds aangekocht van de familie Rijkers-Coomans, die daar jarenlang een meubelzaak met een afdeling huishoudelijke artikelen (glas- en aardewerk) gedreven had.
Het markante winkelpand/woonhuis van de familie Rijkers-Coomans aan de Markt te
Dedemsvaart omstreeks 1912.
Het gebouw, dat oorspronkelijk aan het begin van de vorige eeuw dienst heeft gedaan als meubelmagazijn en hotel, is na diverse verbouwingen in gebruik bij de Supermakt de Boer, Markt 29 in Dedemsvaart. Medio jaren zestig kocht de “Plattelands Bibliotheek voor Overijssel” een perceel bouwterrein van de gemeente Avereest, waarop het huidige bibliotheekgebouw werd gesticht. Dit gebouw werd in 1974 aanzienlijk uitgebreid. In 1986 werd de uitleenadministratie geautomatiseerd. In 1999 vond wederom een zeer ingrijpende verbouwing van de bibliotheek plaats. Op vrijdag 26 november 1999 werd de gehele nieuwbouw op feestelijke wijze in gebruik genomen.
Peter Makaske, amateur-historicus.