De brug bij de Van Roijenshoofdwijk in Dedemsvaart
Deze brug werd ook wel de Molbrug genoemd. De brug daar ontleent de naam aan de scheepsbouwer Jan Mol (1830‑1903). Hij had sinds 1860 een scheepswerf aan de zuidzijde van de Moerheimstraat, aan de zgn. Hellingwijk. Jan Mol was een zoon van de uit Hoogeveen afkomstige scheepsbouwer Andries Luikas Mol. Jan Mol werd als scheepsbouwer opgevolgd door zijn zoon, Jan Mol jr. (1876‑1933). Deze zoon woonde vanaf 1912 in het grote huis “Agatha Adriana”. Dit huis stond aan de noordzijde van de Moerheimstraat, net over de brug.
De eerste brug kwam in 1852
Mr. I.A.van Roijen had sinds 1845 ten zuiden van Dedemsvaart veel gronden aangekocht, die westelijk van de Hoofdwijk waren gelegen. Om daar te komen wilde hij graag een brug over de vaart. In 1852 kreeg Van Roijen toestemming voor de bouw van een brug. De eerste brug is gebouwd door mr. I.A.van Roijen uit Zwolle. Het kanaal “De Dedemsvaart” was eigendom van de Provincie. De toestemming voor de brug kwam dan ook van de Provincie Overijssel. Voorwaarde was, dat het een beweegbare brug moest worden. De eerste brug werd een houten ophaalbrug. Er zijn geen afbeeldingen van bekend. De beweging van de brug moest aan de zuidkant komen. Dat had natuurlijk te maken met het jaagpad, dat langs de noordkant van de vaart liep. Er was nog een voorwaarde, nl. dat Van Roijen, zijn erfgenamen of rechtverkrijgenden geen tolgeld mochten heffen, niet over de brug en niet over de weg langs de Hoofdwijk, van Dedemsvaart tot aan de grindweg van Hardenberg naar Ommen. De bediening van de brug moest kosteloos zijn voor de Provincie en voor passanten.
Houten draaibrug
Echter 35 jaar later, in 1887, bleek dat het onderhoud van de brug te wensen overliet. De brug was zo verwaarloosd, dat de concessie voor de brug door de Provincie werd ingetrokken. De toenmalige rechthebbenden, de heren A.M. van Roijen te Beverwijk en J. Mol te Dedemsvaart, hebben de brug toch weer hersteld. De eigenaren wilden de brug overdoen aan de gemeente Avereest, maar dat is toen niet gelukt. Wel is er in die tijd i.p.v. de ophaalbrug een draaibrug gekomen. Gedurende een aantal jaren mocht men bruggeld heffen, van 1887 t/m 1891. De brug moest dan ook “ten publieke dienste” zijn. Mol deed afstand van zijn aandeel, waardoor de brug alleen eigendom werd van A.M. van Roijen en weer een particuliere brug werd. Deze is ook altijd beschikbaar gesteld voor andere gebruikers, zoals aanwonenden en passanten.
Oudere inwoners van Dedemsvaart zullen zich de houten draaibrug zeker nog wel kunnen herinneren. Echter, het onderhoud van de houten brug liet in de 20e eeuw opnieuw te wensen over. Ook later, toen de brug al in gemeentelijke handen was gekomen.
Houten draaibrug in slechte toestand. Op de achtergrond scheepswerf Mol, later Geertman.
Onderhoud
Doordat de brug van hout was, had dit als nadeel, dat de brug niet tegen zwaar en veel verkeer bestand was. In de dertiger jaren van de vorige eeuw moest ook alweer vastgesteld worden, dat de brug eigenlijk al in een heel slechte toestand verkeerde. Overigens was in 1934 niet alleen de brug, maar ook het vonder over de monding van de Van Roijenshoofdwijk in het “ongerede” geraakt, zodanig dat dit niet meer hersteld werd. Voor de brug lag dat anders, maar dat herstel was toen slechts eenvoudig en provisorisch. Dat laatste zouden de Duitsers bij hun inval op de eerste oorlogsdag ook ontdekken. Er was immers steeds maar weinig aan gedaan om de brug voor verkeer begaanbaar te houden. Pas 5 jaar na de oorlog, in 1950, werd (na veel overleg) een geheel nieuwe brug gebouwd.
De brug en de Duitse inval in mei 1940
De Duitsers hadden bij hun inval op 10 mei 1940 last van de opgeblazen bruggen over de Dedemsvaart. Ze kwamen daarom via de Van Roijenshoofdwijk naar Dedemsvaart. Van hier wilden ze de volgende dag weer verder naar het westen trekken. Maar zij vergisten zich lelijk op de brug. Zij wilden n.l. over de brug naar de Moerheimstraat, maar konden er met hun legervoertuigen niet over heen.
Mevrouw Inger M. Ruys‑Abel schreef in HVA over de brug het volgende: “De Duitsers kwamen aanmarcheren vanaf de Hoofdwijk. Ze wilden bij “Arriër‑end” over de brug, maar deze ging kapot. Dus maar verder naar de Julianastraatbrug”. De brug bij “Arriër‑end” was blijkbaar nog steeds in een erg slechte toestand en niet berekend op zwaar transport. Er zijn foto’s van de Duitsers, die met hun legervoertuig vast kwamen te zitten op de brug. Overigens lag de toenmalige houten brug iets (30 m) westelijker dan later.
Een legervoertuig gaat nog over de Molbrug.
Nieuwe brug in 1950
Na de oorlog moest er noodzakelijk herstel komen van de brug, maar dat zou veel kosten met zich meebrengen en mogelijk nog niet voldoen aan de toename van het verkeer. De Gemeente Avereest besloot tot de bouw van een nieuwe brug. Deze werd ook iets oostelijker geplaatst met een korte verbindingsweg naar de Van Roijenshoofdwijk. De aanbesteding kostte de gemeente in die tijd f 40.000,‑- . Dat was meer dan begroot en voor die tijd een fors bedrag. Ook belanghebbenden hebben bijgedragen aan de kosten voor de nieuwe brug. De onderbouw van de brug, het fundament, werd uitgevoerd door de fa. R. Mateboer uit Kampen, het maken van de ijzeren draaibrug, werd uitgevoerd door de fa. gebr. Botter uit Hoogeveen. Het aansluitende weggedeelte, vanaf de brug tot aan de Van Roijenshoofdwijk, werd uitgevoerd door de aannemer R. Lubbers te Dedemsvaart.
Feestelijke opening van de brug in 1951
In 1951 is de nieuwe brug feestelijk in gebruik genomen. De buurtbewoners aan de Moerheimstraat waren zeer te spreken over de nieuwe brug. Ook voorzitter Toon van Dijk van de buurtvereniging Moerheimstraat sprak namens het bestuur zijn blijdschap uit over de nieuwe brug. Het bestuur riep de aanwonenden van de Moerheimstraat op te vlaggen en evt. verdere versieringen aan te brengen.
De nieuwe ijzeren draaibrug van 1951.
Op zaterdagavond 21 juli 1951 werd de brug feestelijk in gebruik genomen. Het was mooi weer. De drumband van “Euphonia” maakte ‘s avonds een speciale mars en de “Beierse kapel” van de “Harmonie” gaf medewerking aan een openlucht uitvoering van de “Avereester Kunstkring” in het gemeentepark. Deze voerde “De molen van Sans Souci” uit in het park. Vanwege het weer bij die openlucht uitvoering had het bestuur zich voor de weersverwachting van tevoren gewend tot het Kon. Meteorologisch Instituut (KNMI) te De Bilt.
Het einde van de Molbrug
De brug heeft 55 jaar dienst gedaan. De laatste jaren kwamen er steeds meer gebreken aan de brug, mede door achterstallig onderhoud. Voor de begaanbaarheid werd de brug eerst versmald met rood‑witte paaltjes aan één kant. Bedoeld was o.a. om zodoende de snelheid van het verkeer op de brug te verminderen. De brug was eigenlijk niet berekend op de sterke toename van het tegenwoordige gemotoriseerde verkeer. Maar, vanaf april 2004 was de toestand van de brug zo slecht, dat deze alleen nog voor voetgangers en fietsers toegankelijk was. Daarvoor werd de oprit van de brug met grote betonblokken geblokkeerd voor het overige verkeer. Twee jaar geleden heeft de Gemeente Hardenberg een sloopvergunning afgegeven voor de brug. In maart 2007 is die dan ook gesloopt; ook de brughoofden en remmingswerken zijn verwijderd.
Tenslotte
We missen de Molbrug. Voor fietsers en voetgangers was het een aantrekkelijke oeververbinding. De brug was de laatste jaren in een slechte toestand. Uiteindelijk heeft de brug 155 jaren bestaan, een brug met een lange geschiedenis en met veel ups en downs: In 1852 een houten ophaalbrug, in 1887 een houten draaibrug en van 1951 – 2007 een ijzeren draaibrug.
De bekende spreuk “Elk nadeel heb zijn voordeel”, is ook van toepassing op de nieuwe situatie, sinds de brug is verdwenen. Want, het kanaal “De Dedemsvaart” heeft nu een opvallend lange zichtlijn gekregen.
HenkJan Krikke
Bronnen
‑ Dank aan de heer K.H.Brinkman.
‑ J. Drent; Bijdrage tot de geschiedenis van de gemeente Avereest.
(Dedemsvaart 1978) p.207
‑ L.F. Texeira de Mattos; De Dedemsvaart. (Zwolle 1903) p.476 t/m 478, 498
‑ I.M. Ruys‑Abel; Een oorlogsherinnering. (HVA 2005/4)
‑ I.C.J. Simons; Gegevens omtrent de scheepswerf van J.Mol in Dedemsvaart. (manuscript 2003)
‑ W. Visscher; Een wereld van turf. (Gouda 2003)
‑ Wijkend Verleden; Oude, historische en nog bestaande turfwijken en vaarten in de gemeente Avereest. (Dedemsvaart 1999) p.76 en 103
‑ Dedemsvaartse Courant; diverse jaargangen.