Opoe vreug ik, “die ome Derk, die breur van oe, waorumme is die in Lemelerveld gaon wonen?”
Ome Derk was mijn favoriet, zat altijd vol grapjes en kon mooie verhalen vertellen. Op zijn negentigste verjaardag verwachtte hij dat hij nu ook gemakkelijk de honderd zou halen, want hij las elke dag de overlijdensberichten in de krant en er gingen bijna geen mensen dood tussen de negentig en honderd jaar.
Hij fietste op een Engelse fiets, zelfs in de oorlog nog. Zo’n glimmende nikkelen fiets met twee handremmen aan ‘t stuur.
Zoals wij nu mensen aan de auto herkennen, zo herkenden wij ze toen aan de fiets. En geloof me, als ik die fiets bij ons of bij Opoe zag staan, was ik heel erg blij.
De boerderij van de familie K. Huizing.
Het schandaal van de Riest
“Het was toendertied een groot schandaal, Derk diende as knecht bi’j Koop Huizing, ien van de riekste boeren van de Riest. Hi’j was e‑trouwd met Klaasiena Eemten uut De Wiek, dus: Geld bi’j geld en laand bi’j laand. Mensen mit karakter”, zee opoe en scheuf met de doem over de wiesvinger alsof ze geld bedoelde. “Ze hadden samen twee dochters en laot now Derk verkering krieg’n met de oldste van de twee: Klaasje. Toen was Leiden in last. Derk kun mitiene ophoepelen en Klaasje kreeg de wacht an e‑zegd: Det kun nooit wat wörden, ut mus of‑e‑lopen wezen. Een knecht met een boerendochter trouwen det zul nooit gebeuren.Maar zi’j wol Derk niet opgeven. Als straf wörde ze een poosien naor familie in De Wiek estuurd. Noch straf of moppers, noch preken of slaon konden Klaasje er echter van weerhouden om Derk op te geven. Ze kwaamp ‘s nachts weleens huulend bi’j mien moe an de deure,” vertelde opoe. Mien moe zee dan wel: “Laot Derk toch lopen, der komp niks as narigheid van.” “Va en moe huurden vake een stukkien riestenlaand van Koop en in de drokke tied gunk mien va der wel op een daghure, maar det was allemaole of elopen. Mien moe zag het ook helemaole niet zitten. Wi’j wördt straks nog deur iederiene met de nekke an ekeken, laot Derk toch gaon.”
“Maar de jongelui hebt deur ezet en bint veur ‘t gerecht etrouwd. Op de vraoge van de rechter wat het bezwaor was dat Derk de Boer met zijn dochter trouwde wös Koop Huizing zo gauw geen antwoord. Nao een korte aarzeling verklaorde hij, dat Derk een jaor lang het rad van de krulewagen niet esmeerd had, waorop de rechter antwoordde dat dit geen overtuugend bezwaor was en bij rechtelijke uitspraok toestemming gaf tot het huwelijk. Zo bint ze dan op 19 sept. 1903 etrouwd.”
“Harm de Boer, een breur van mien va was kalkbaas bi’j de kalkovens van Van Rooyen en die hef ezorgd dat Derk daor an ‘t wark kon komen. Der waren ook vier woningen bi’j, in iene daorvan moggen zi’j in. Zo hadden ze metiene onderdak. Veur Klaasje was det een hele verandering, van een grote boerderi’je waor veul meiden en knechten het wark deden, naor een klein huussien in een ri’jgien van viere. Det veul niet met. Daor is ook heur eerste kiend geboren op 30‑11‑1904: Klasina. Derk was nog maor twintig jaor en het was hard an poten bi’j de kalkooms. Vake mus hi’j met de kalkbok kalk naor Den Hulst of nog wieder brengen. Met een lange vaarboom drukken hij de volle bok dan deur de vaort. As de kiender hum an zagen komen, kwamen ze gauw binnen en reupen: “Ome Derk komt er an.” Dan meuk ik gauw een prakkien eerpels warm in een pannegien en det brachten de kinder naor Derk. Al lopende at hi’j het klikkien op. Och ik zie um zo nog gaon,een lange magere slungel, zo jonk nog. H i’j was tien jaor jonger dan mi’j en dan al zo zwaor mutten warken. Gelukkig hef hi’j maor een paar jaor met de kalkbok evaren. Hij kwaamp soms wel een paar keer in de weke langs en dan kon ik hem wat toestoppen.
Wi’j hadden het ook niet zo breed maar wi’j verbouwden eerpels en gruunte en met een koe, een geite en een paar varkens op’t hokke, hoefden wi’j gien honger te lien.
Of het Koop Huizing allemaole te veule e worden is, det zal nooit iene weten, hi’j had al een dochtertien van zes jaor naor het karkhof mutten brengen, in het zölfde jaor ook een jochien det bi’j de geboorte hen egaone was en now ook nog armoede met zien oldste dochter an de vaort. God zal ‘t weten maar in ‘t veurjaor van 1907 hef hi’j der een ende an emaakt.”
Hoeve “Ruimzicht” in Dalmsholte.
Klaasje en Derk kregen geld uut de arfenisse. Dat ze op de boerderi’j op Den Huuzen zullen komen of op een aandere boerderi’je an de Riest was uut e‑sleuten, Ze hadden het verbruid bi’j de boeren an de Riest en zullen altied tegen ewarkt worden.
Van het geld det lös kwaamp hebt ze een groot stuk grond in Dalmsholte, net onder Lemelerveld, ekocht en daor een mooie boerderi’je laoten bouwen: “Hoeve Ruimzicht”. Now waren ze toch boer en boerinne. Met de tilbury kwamen ze nog wel iens an De Balk. Klaasje gunk dan op visite bi’j heur zuster, die mit Grootenhuis (ja, die van de baanke etrouwd was). Derk bezöcht dan meestal zi’jn eigen femilie.
Zo bint Derk en Klaaziene in Lemelerveld trechte komen. Mien oldste breur Jan woonden daor ook. Hij verkocht pietereulie en klompen. Mien va en moe bint daor de leste jaoren van hun leven in huus ewest, maar det is een aander verhaal. Volgende keer zal ik oe vertellen over mien breur Hendrik, die twintig jaor jonger was dan mi’j. Veur vandage is’t genog ewest.”
P.S
Met mijn vader en mijn zuster fietsten we in de oorlogsdagen vaak naar ome Derk. Je kon dan via Dalmsholte gaan of om de berg heen, via Lemele. In mijn kinderogen was het een echt hoge berg, met vlak voor Lemele akkers met graan en in de herfst knollegroen, glooiend tegen de met paarse heide begroeide Lemelerberg. Een eind verder, als hoogtepunt: De “leemkoele”, waar een stuk van de berg afgegraven was. Het was een prachtig gezicht. In Balkbrug, bij Sluis 4, kon je bij de boerderij van Timmerman, Huizen en Koezen staande op de persvoerbuit bij helder weer de Lemelerberg zien liggen. Tegenwoordig is alles begroeid met bomen en struikgewas. Als je nu om de Lemelerberg rijdt, zie je bijna niets meer van die berg.
Jan Nijensikkens.